27 Tem Balkan Notları 1

İlk yazımızda ( Volim Te Sarajevo ) Srajevo’yu biraz anlattım size bu bölümde Sarajevo’dan Mostar’a geçiyoruz ama halen daha bir kaç şey var Sarajevo’ya dair onları da tanıtalım.

Sarajevo Rose :

Sarajevo Gülü denilen şey aslında havan toplarının bıraktığı izler. Havan topları düştükleri yere kırmızı boya gibi bir iz bırakmakta fotoğraftan da anlayacağınız üzere düştüğü yerde çiçek deseni gibi bir iz bıraktığı için bunlara “Sarajevo Rose” deniliyor. Şehrin hemen hemen her yerinde görmeniz mümkün bunları. Bu fotoğraf ise en meşhurlarından biri olan Katedral yanındakine ait.

Cathedral of Jesus’ Heart ( Sarajevo Cathedral )

Hep söylüyorum katedral diye o meşhur Sarajevo Katedral’i bu işte. Orjinal adı İsa’nın Kalbi Katedrali ama herkes onu Sarajevo Katedral’i olarak biliyor. Ferhadija Caddesi üzerindeki katedral Sarajevo’nun buluşma noktası. 1884’de yapımına başlanan bu katedral 1889’da tamamlanmış. Katolik mezhebine ait olan bu katedralin hamisi Hırvatlar. Dediğim gibi birisi ile buluşacaksanız size söyleyeceği ya da söyleyeceğiniz yer Katedralin önü olmalıdır. Burayı bilmeyen yok çünkü.

Pazar Yeri

Burası maalesef Bosna savaşının belki de Srebrenica’dan sonra ki en vahşi katliamının yapıldığı yer. Boşnak’ların “Masakri na Markalama” dedikleri Markale Massacre  (Markale pazar yerinin adı) gerçekleştiği yer. Hatta iki kez gerçekleşti demekte fayda var. Burası bizim bildiğimiz semt pazarları ile aynı, Sarajevo’nun göbeğinde insanların alış veriş yaptığı yer. Buraya atılan ilk bomba 5 Şubat 1994’deydi ve o bomba ile 68 kişi ölürken 144 kişi de yaralanmıştı. üzerinden yaklaşık 1,5 yıl geçtikten sonra, Sırplar buraya 5 havan topu mermisi ile gene saldırdı 1995 Ağustos’ta. Bu sefer de 37 kişi öldü. Bu ikinci bombalama savaşı bitiren sürecin başlamasına neden oldu, ABD Hava Kuvvetleri bu bombalamadan sonra Belgrad’ı vurmaya başladı ve Sırp’ları Dayton’da masaya oturmak zorunda bıraktı.

Her neyse o gün ölenlerin isimleri arkadaki kırmızı duvarda tek tek yazıyor ama bir yandan da hayat devam ediyor. Pazar’da alışveriş yapmak çok keyifli satıcıların çoğu ingilizce bilmiyor ama mutlaka anlaşıyorsunuz, arada size ikram ettikleri küçük meyveler de cabası 🙂

War Tunnel ( Sarajevo Tunnel )

Burası da savaşın en kritik yerlerinden biri, Kular ailesine ait olan bu evin altından Butmir’deki havaalanına açılan tünel sayesinde, şehire gelen yardımlar insanlara ulaştırılmış hatta uluslararası silah ambargosu da bu tünel ile delinmiştir savaş sırasında.

Kular ailesi evini bu iş için tahsis edip o karda kışta çadırda yaşamaya razı olarak büyük vatanseverlik örneği göstermiştir. Şimdiler de tünelin sadece 20 30 metrelik bölümü aktif , 5 KM ( bizim parayla 5,5 lira yaklaşık) karşılığı bu tüneli gezebilir, oynatılan videodan savaş sırasındaki işlevini önemini görebilirsiniz. Ev de müzeye çevrilmiş durumda ve mutlaka gezmenizi tavsiye ederim.

Stari Most  ( Köprü Şehir )

Mostar’ın oradaki adı bu. Şehirin içine girdiğiniz anda köprüye doğru giderken o ikiye bölünmüşlüğü hissediyorsunuz zaten. Şehrin doğusunda Müslümanlar Batısında ise Hırvatlar yaşıyor artık. Şehire girer girmez tepede dikilen kocaman haç dikkatinizi çekiyor. Bu haç oradaki mezarda!!! yatan Hırvatlar için dikilmiş. Mezar dediğiniz yerde 7 8 kişi ya var ya yok o da ayrı konu. Mostar’a ait hikayeyi hepiniz biliyorsunuz Hırvat’lar Mostar Köprüsünü bombalayarak yıkmışlardı. Köprü’nün herhangi bir stratejik önemi yok zaten 3 kişi yan yana yürüse 4. kişiye yer kalmaz. Ama şehrin sembolü olan köprüyü yıkmak psikolojik bir olguydu. Köprü Mimar Hayruddin tarafından 1566 yılında yapılmıştı. Hayruddin Mimar Sinan’ın öğrencilerinden biri aynı zamanda. Köprü’nün orjinal halinde 456 kalıp taş kullanılmış, yıkımdan sonra köprüyü restore eden ekip, nehirden çıkan taşların kullanılmaz durumda olması sebebiyle, köprünün yapımında kullanılan taşların çıkartıldığı taş ocağını yeniden açarak oradan çıkarttığı taşlarla köprüyü yeniden yapmışlardır. 23 Temmuz 2004’te Prens Charles köprüyü tekrar hizmete açmıştır.

Mostar’da köprüye giden yol üzerinde dükkanlar ve restaurant’lar var onlardan birinde oturabilirsiniz, yemekler çok pahalı değil, yani Sarajevo’da 5 KM’ye yediğiniz Cevapi’ye orada 7 KM vermeniz çok da mantıksız değil. Ayrıca tren saatlerini kontrol edin mutlaka gidişi ya da dönüşü trenle yapın derim 🙂

Kısa Tavsiyeler

Sarajevo Mostar arası 122 km yaklaşık ancak otobüsle 2,5 – 3 saat sürüyor. Gidiş dönüş otobüs ücreti 26,50 KM , Tren ile gidiş dönüş yaklaşık 20 KM’ye mal oluyor. Zaman zaman gecikmeler olabiliyor trenler de ama emin olun yaptığınız yolculuğa değer. Magnetler 2 KM, diğer hediyelik eşyaların da fiyatı değişiyor, bir Türk şehri gibi düşünün ve pazarlıksız alışveriş yapmayın ( tabiki de magnet için pazarlık yapın demiyorum)

Mostar’dan Sarajevo’ya geri döndük gene, bir sonraki yazıda Belgrad – Podgorica – Kotor hattındaki yolculuğumuz ve Kotor olacak

—
Furkan Zengin