Parabenler dost mu, düşman mı?

Bugün uzun zamandır aklımı kurcalayan, bir çok annenin korkulu rüyası haline gelen ve benim de son zamanlarda içeriğini okumadan hiç bir ürün almamaya başladığım bir korkuyla ilgili “PARABENLER” . Ben  minik kızlarım için paraben içirmeyen ürünler tercih ediyorum ama olmayanı bulmak çok zor. Kendim içinde cilt bakım ürünlerimi tümden değiştirmeye karar verdim.

Konuyla ilgili yeterli bilgiye sahip olmayınca işin uzmanından destek almak istedim. Sevgili Dr Sadiye Kuş beni kırmadı ve bugün bloguma bu konuyla konuk oldu. Dr Sadiye Kuş, dermataoloji uzmanı. Kendisi ile yollarımızın Acıbadem ile kesişip halen devam etmesine seviniyorum. Aile olarak örnek aldığım takdir ettiğim insanlar. Mutlulukları hep çoğalsın.

Anadolu Sağlık Merkezi arşivinden

Şimdi ben susup sözü Dr Sadiye Kuş’a bırakıyorum.

“Parabenler konusu son zamanlarda tüketicinin aklını en çok kurcalayan konulardan biri. “Güvenli mi değil mi?” endişesi taşıyor insanlar.

Parabenler nedir aslında?

Parabenler kozmetik ürünleri bozulmaktan, içlerinde bakteri ve mantar üremesini engellemekten koruyan, böylece raf ömürlerini uzatan  kimyasal maddelerdir. Kimyasal koruyucu olarak parabenlerden başka formaldehid ve Kathon CG gibi başka maddeler de kullanılmaktadır. Ancak tüm kozmetik ürünlerin %90’ında en az bir paraben bulunmaktadır. Parabenler sadece kozmetik ürünlerde değil diş macunlarında, mayonez ve salata sosları gibi işlenmiş gıdalarda da bulunabilir ve dolayısıyla ağız yoluyla vücuda alınabilir.

Satın aldığınız ürünün içerik kısmına baktığınızda parabenleri:  methylparaben, propylparaben, butylparaben, isobutylparaben, ethylparaben isopropylparaben, ve benzylparaben olarak bulabilirsiniz.

Parabenler hangi kozmetik ürünlerde bulunabilir?

Parabenler makyaj malzemeleri, nemlendiriciler, saç bakım ürünleri, tıraş ürünleri ve daha pek çok kozmetik üründe bulunabilir.

Parabenin derideki etkileri nelerdir?

Bir dermatolog olarak öncelikle şunu belirtmem gerekiyor: Parabenler, hassasiyeti olan kişilerde egzemaya yol açabilir. Tıpkı nikel alerjisi olanların imitasyon takı takamaması gibi düşünebilirsiniz bu allerjiyi…Ayrıca egzemalı cilde uygulandığında da reaksiyona yol açabilir.1,2 Ama buradan herkesin cildine zararlı olduğu çıkarımı yapılamaz.

Parabenlerden neden korkuluyor?

Parabenler kozmetik ürünlerin içinde %0,01 ila %0,3 oranında bulunur. Parabenlere allerjik reaksiyon geliştirme durumunu bir kenara bırakırsak ana endişe konusu deriden parabenlerin geçip geçemeyeceği, eğer geçerse toksik etkileri ve kanser yapıcı özelliğinin olup olmayacağı.

Evet parabenler deriden geçebilir, kan dolaşımına ulaşabilir3,4 ve idrarla vücuttan atılabilirler.5

Geçtiğimiz ay (2011 Kasım) kadınlarda kozmetik ürünlerin kullanımı ile kandaki paraben düzeyleri arasındaki ilişkiyi araştıran 332 kişi üzerinde yapılmış bir çalışma yayınlandı. Bu çalışmada deneklerin %22’sinde kanda ethyl paraben ve %29’unda propyl paraben saptandı. Üstelik kozmetik ürünlerin kullanım sıklığı arttıkça kanda paraben düzeyinin de arttığı görüldü.6

Paraben fobisi 2004 yılında parabenler ve meme kanseri arasında ilişki kuran tartışmalı bir makalenin yayınlanmasından sonra başladı.7 Bu makale neyi göstermişti? Meme kanserli hastalardan alınan örneklerde kanser hücrelerinde methylparaben, ethylparaben, n-propylparaben ve n-butylparaben gibi parabenler saptanmıştı. Makalede parabenlerin zayıf östrojenik özelliklerinin meme kanseri gelişimi üzerine etkileri de tartışılmıştı. İnsanı parabenler ve meme kanseri gelişimi  konusunda şüpheye düşürmesine rağmen bu makalenin dikkatli yorumlanması gerekir. Çünkü bu makale “parabenlerin meme kanserine sebep olduğunu” kanıtlamamış ve ayrıca normal kansersiz dokularda paraben olup olmadığını da göstermemiştir.

Paraben içeren ürünleri kullanmamız kendi sağlığımız ya da ailemizin sağlığı açısından sorun yaratır mı?

Parabenlerin insan vücuduna etkisi ile ilgili araştırmalar devam ediyor. Zaman zaman birbiriyle de çelişebilen  bu çalışmaların sonuçları parabenler konusunda zaten karışık olan kafamızı daha da karıştırıyor.

Parabenler zayıf östrojen hormonu özelliği gösteren kimyasal maddeler. Ancak östrojenik etkileri doğal östrojenlerden kat kat düşük. Örneğin buthylparabenin östrojenik etkisi doğal bir östrojen olan Estradiolden 10.000 ila 100000 kat daha zayıftır.8 Kaldı ki parabenler kozmetik ürünlerin içinde çok düşük miktarlarda kullanılmaktadır.

Östrojenin bazı meme kanseri türlerinde rol oynadığı biliniyor. Zayıf östrojenik özelliği olan parabenlerin meme kanserini tetikleme olasılığından endişe duyuluyor. Ama bugüne kadar bunu kanıtlayacak bir bilimsel çalışma yayınlanmadı.

Hayvanlarda yapılan toksisite çalışmalarında  parabenlerin toksik olmadığı görülmüş. Parabenlerin kanserojen olup olmadıklarına gelince hayvan çalışmaları bazı istisnalar dışında genellikle kansere neden olmadıkları yönünde. Ayrıca hayvan çalışmalarında annede çok yüksek dozlarda kullanılsa bile anne karnındaki fetüste anomaliye yol açmadığı gösterilmiş.9

Parabenlerin ve parabenler vücutta parçalandıktan sonra oluşan ürünlerin hayvan modellerinde sperm miktarı ve kalitesini azaltma, rahim dokusuna bağlanma gibi sonuçları olabildiği görülmüştür.10 Ancak insanlarda, erkek üreme sağlığı ve idrarda paraben düzeyleri ile ilgili bir çalışmada, buthyl parabenin sperm kalitesine ve miktarına etkisi olmadığı ancak sperm DNAsını etkileyebileceği görüldü.11 Bu konuda insanlarla ilgili ne yazık ki yeterli çalışma bulunmamaktadır. Özellikle çocuklarda ergenlik öncesinde doğal östrojen olan estradiolün etkisini aşacak düzeyde bir etki gösterip göstermediğinin belirlenmesi gerekir.

Hayvan ve insan fizyolojisi birbirinden çok farklı olduğundan hayvan çalışmaları sonuçlarını parabenlerin insanlar üzerindeki etkileri açısından yorumlamak oldukça güç. Kişilerin parabenlerin ve diğer kimyasal koruyucuların güvenilirliği konusunda kendilerini güvende hissetmeleri için kozmetik endüstrisinin daha çok sayıda iyi tasarlanmış inandırıcı çalışmalarla karşımıza çıkması gerekiyor.

Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) parabenler konusunda ne diyor?

FDA tüketicilerin kozmetik ürünlerin içinde bulunan parabenler dolayısıyla endişe duymalarına gerek olmadığını bildirmekte. Ancak FDA paraben dosyasını tam olarak kapatmış değil, hala bu konudaki yeni verileri gerekli gördüğünde yasal düzenlemeler yapmak üzere incelemeye ve değerlendirmeye devam ediyor.12

FDA’nın parabenler konusu ile ilgili halka açık son bilgilendirmesi ne yazık ki oldukça eski tarihli: 2007’den beri FDA’nın bu konuda bir girişimde bulunmadığı izlenimi doğuyor.

Sonuç olarak

Parabenlere alerjiniz olduğu deriye uygulanan yama testi ile gösterildiyse paraben içeren ürünler size göre değil. Ancak alerjisi olmayan kişilere parabenlerin zararı olduğu konusunda inandırıcı bir çalışma bulunmuyor

Son zamanlarda ilişki kanıtlanamamakla beraber parabenlerin meme kanseri gelişiminde etkisi olabileceğinden endişe duyulmaktadır. Ancak eldeki veriler gözönünde bulundurulduğunda bu etki olasılığı en azından şu an için inandırıcı görünmüyor.

Parabenlerin laboratuvar ortamında endokrin sistem (hormonlarla ilgili sistem) üzerinde etkileri olabileceğini gösteren çalışmalar bulunmakla beraber, kişisel bakım ürünleri ve kozmetiklerde bulunan parabenlerin insanlarda günlük kullanımla bu etkileri yaratabileceği ile ilgili kesin veri bulunmuyor.

Peki tüketici olarak ne yapabiliriz?

Parabenler henüz tam olarak aklanıncaya kadar fobi düzeyinde değil ama mümkün olduğunca paraben içeren kozmetik ürünler ve kişisel bakım ürünlerinden kaçınabiliriz. Ama ne yazık ki bu her zaman mümkün olamıyor.

Kozmetik üreticilerine tüketici olarak parabenler konusunda yeterli ve tatmin edici yanıtlar sağlayacak çalışmalar tasarlamaları ve bunların sonuçlarını kamuoyuyla paylaşmaları konusunda baskı yapılabilir.

Yine tüketiciler olarak kozmetik üreticilerinin ürünlerinde kullanacakları parabenlere alternatif olabilecek yeni kimyasal koruyucular araştırmalarını ve geliştirmeleri istenebilir.

Referanslar:

  1. Food Chem. Toxicol. 2002; 40:1335–73
  2. Food Chem. Toxicol. 2005; 43:985–1015
  3. Int J Cosmetic Science; Oct2007, Vol. 29 Issue 5, 361-367
  4. Crit Rev Toxicol. 2005;35: 435-58
  5. Env Health Persp Dec 2006; 114: 1843-1846
  6. J Exposure Science & Environmental Epidemiology; Nov/Dec 2011
  7. J. Appl. Toxicol. 2004;24, 5–13
  8. Toxicology and Applied Pharmacology. 1998; 153 (1): 12-19
  9. Int J Toxicol. 2008;27 Suppl 4:1-82
  10. Reprod Toxicol. 2010 Sep;30(2):301-12
  11. Environ Health Perspect. 2011 Feb;119(2):252-7
  12. http://www.fda.gov/cosmetics/productandingredientsafety/selectedcosmeticingredients/ucm128042.htm

Dr Sadiye Kuş’a ulaşmak isterseniz kendisi halen Anadolu Sağlık Merkezi’n de Dermataloji Uzmanı olarak görev yapıyor. Ayrıca benim ilgiyle okuduğum http://www.ciltsagligiveestetigi.com göz atabilir,  facebook ve twitter hesaplarını takip edebilirsiniz.

YSM-dikkatli..

17 Yorum
  • asli derbent
    15 Aralık 2011 saat 07:35

    Çok güzel bir yazı olmuş elinize sağlık ben çocuklarda paraben olmayan ürünler kullanmaya “Özellikle çocuklarda ergenlik öncesinde doğal östrojen olan estradiolün etkisini aşacak düzeyde bir etki göstermesi” ihtimaline karşı dikkat ediyorum. Bu konuda gerçekten de yeterli araştırma yok ve bir ihtimale dayanarak satış yapan firmalar var.

  • admin
    15 Aralık 2011 saat 07:42

    Teşekkür ederim Aslı Hanım,
    İşi en iyi bilene sorarak aslını öğrenmek istedim
    Sağ olsun Dr Sadiye Hanım en güncel kaynaklara ulaşarak yazıyı hazırlamış ve bizimle paylaştı.
    Sevgiler
    YSM

  • Tülay Sarı
    15 Aralık 2011 saat 09:03

    Ben de paraben kullanımından kaçınanlardanım. Ne yazık ki çocuk ve bebekler için kullanılan şuruplarda, nemlendiricilerde, ıslak mendillerde çok sık rastlanıyor. Yazı çok değerli bilgiler içeriyor; ama yine paraben aklanmış değil ve şüpheler devam ettikçe sonuçlanmış netleşmiş raporlar olmadıkça biz de Dr.Sadiye Kuş’un da dediği gibi yine seçici olmaya devam edeceğiz.

  • admin
    15 Aralık 2011 saat 21:12

    Sevgili Tülay,
    En azından içim rahatladı
    Endişelerim de çok da yanılmamışım
    Belirli ürünlere yoğunlaştım
    seçiciliğe devam
    Teşekkürler değerli yorumun için..

  • semra
    18 Eylül 2012 saat 17:58

    parabenler konusunda bende çok endişeliyim ama ne yapacagımı bilmiyorum en iyi bildigimiz markalarda bile en az bir iki tane var olmayanı bulmak için araştırıyorum umarım bulurum dr.sadiye hanımdandaha çok bilgilendim teşekkür ediyorum

  • büşra
    23 Eylül 2012 saat 09:34

    öncelikle annemle bu konu hakkında tartıştık bu sebepten araadım ve yazıyı çok beğendim ancak paraben olmayan şampuanlar konusunda çok zorlanıyorum bu arada 14 yaşındayım yani ergenlik falan filan acaba hangi markalar da paraben bulunmuyor şampuan olarak sordum şimdidden ilginizden dolayı teşekkür ederim büşra

  • admin
    24 Eylül 2012 saat 20:20

    parabensiz bir çok ürün var
    Onlarda kullanman iyi olacak alıren içinde paraben ve türevi olmadığına bak yeter 🙂

  • oZGe
    29 Eylül 2012 saat 08:48

    Çok açıklayıcı bir yazı olmuş gerçekten, Sadiye Hanım’ı da çok severim Acıbadem’deyken 5-6 yıl önce akne tedavisi için gitmiştim kendisine ve çok memnun kalmıştım sonuçtan. Uzun zamandır görmemiştim fotoğrafını görünce mutlu oldum 🙂

  • ilknur koç
    07 Mart 2013 saat 13:37

    ben herbalife aloe serisi şampuan kullanıyorum içinde sülfat ve paraben yok isterseniz temin edebilirim. 0 532 304 75 34

  • admin
    07 Mart 2013 saat 15:45

    Teşekkürler bilgilendirme için

  • cansu
    20 Nisan 2013 saat 06:52

    ben hiç faydalı bir yazı göremiyorum.. kimine göre zararlı kimine göre zararsız demekten öteye gidememiş. okuyarak tamamen zaman kaybettim.

  • admin
    20 Nisan 2013 saat 11:55

    Cansu Hanım,
    Nihai karar için doktorunuza danışmanız en iyisi. Bende kendim için Şadiye Hanıma bizzat danıştım.
    Yorumunuz için teşekkürler
    YSM

  • Ayhan FİRİK
    23 Ekim 2013 saat 17:28

    Parabensiz cilt bakımı ve vücut bakımı (diş macunu, şampuan vs.) ürünleri bulmanıza yardımcı olabilirim. Bana mail adresinizi gönderirseniz ayrıntılı bilgi gönderebilirim. bayfirik@mynet.com / 0 533 388 04 47

  • Sema
    29 Ocak 2014 saat 12:37

    Güzel bir bilgilendirme yazısı olmuş teşekkürler. Fakat bir çok makale okudum ve parabenler sadece paraben diye belirtilmeyip bir çok bileşenden oluşuyormuş! Bir çok muadili varmış! Evet günde tek bir ürün kullanıyorsak sorun çıkmaz vücut atabilirmiş ama makyaj malzemeleri,kremler,serumlar,spfler,şampuanlar,duj jelleri ve yediğimiz içtiğimiz şeyleri de düşünürsek vücut biriken paraben miktarını absorbe edip atamaz hale geliyor ve bunlarda yağ dokusunda gizleniyor! E bu da ciddi bir hastalık olarak dönüyor! Konu bu! Dün ROK ve OLAY serumlarıma baktım! kabak gibi paraben yazıyor ki ucuz değil! Şaka gibi! Yeter ki para kazansınlar insan hayatının hiç bir önemi yok! Siz yine de kontrolünü yapın olanları atın gitsin! Kimya mühendisi değilseniz en iyi yöntem bu :)) Sevgiler…

  • Yeşim
    30 Ocak 2014 saat 19:13

    Sema Hanım Merhaba,
    Yorumunuz için teşekkür ederim.
    Bir de bu linke göz atabilirsiniz.
    http://drebru.com/guzellik/articles/avrupa-konseyi-parabenleri-kozmetiklerde-yasakliyor/
    Avrupa Birliği Şubat 2014’den itibaren kozmetiklerde parabeni yasaklıyor
    Kendi adıma söylersem şu an var olan tüm makyaj temizleme ve cilt bakım ürünlerimi çöpe attım
    Doğal diye satılan ve yine içinde farklı kimyasallar bulunan markalar da çöpe
    Antiaging vb hiç kullanmadım
    Cildime doğal gerçek argan yağı sürüyorum
    Makyaj temizlemek içinde dr ve uzman önerisiyle hiç kimyasal içermeyen bir ürünüm var
    Bir seçim yapmak zorundasınız
    Ve ben parabensiz yaşamı seçtim
    Sevgiler
    YSM

  • ikra
    17 Mart 2015 saat 11:11

    Lütfen bana yardım eder misiniz nemlendirici krem aldım ve içinde methyl paraben olduğu yazıyor kafama karıştı ne yapmalıyım arkadaşım zararlı olduğunu söyledi sizce?Lütfen yardım eder misiniz?

  • Yeşim MUTLU
    19 Mart 2015 saat 09:19

    Merhaba,
    Paraben içeren ürünleri kullanmamanızı öneririm
    http://drebru.com/guzellik/articles/parabenler-uzerine-guncel-bir-perspektif/ yazısına da bir göz atın lütfen

Yorum Yazın