Apollon Simintheus Tapınağı

Çanakkale’li olmaktan her zaman gurur duyarım Bizim oraların havası, suyu, toprağı, tarihi başkadır. Her yeri tarih kokar. Her yerde tarihin izlerine rastlanır. Çanakkale Savaşları, Truva Savaşı , Tanrıların mekanı Homerosun İlyadası… Hayatınızda bir kez olsun mutlaka bu kültürü yakından hissedin derim. Ben son altı yıldır ne yapıp edip bizim oralara kaçıyorum. Nereye gidersem gideyim bir günlüğüne dahi olsa belirli uğradığım yerler var.

Bazen içinde olunca insanın aklına yazmak paylaşmak gelmiyor, sanki herkes biliyor gibi geliyor insana. Bazen de zamansızlık atlıyor insan…Ama bu kez öyle olsun istemedim. Apollon Simintheus Tapınağını yazmak istedim size. Yolunuzu düşürün mutlaka. Zaten Çanakkale’de Asos, Gürpınar, Babakale, Dalyan, Truva, Bozcaada, Gökçeada, Şehitlikler, Tabyalar, anıtlar o kadar çok yer var ki … Mutlaka ama mutlaka keşfedin diyorum. Ayrıca bu tarihin ortaya çıkmasında destek veren tüm sponsorlara ve tarihçilere teşekkür ederim.

APOLLON SMINTHEUS TAPINAĞI

 

Apollo Smintheus Tapınağı, eski adıyla Külahlı olarak bilinen Gülpınar Beldesi’nin kuzey-batısıyla, kuzey doğusu arasında kalan vadinin başlangıç eteklerinde Bahçeler-içi olarak adlandırılan mevkide yer alır. Su yönünden zengin olan bu yöre, yeraltı kaynak suları ile beslenmekte; büyük olasılıkla antik çağlarda oluşturulan yeraltı kanalları ile ana merkeze aktarılmaktadır. Tapınağın yapıldığı Helenistik çağda da yörede suyun bol olması Apollon kültünün bir simgesidir. Çünkü; tanrı Apollon kehanette bulunmak için her zaman suya gereksinim duymuştur.Tapınağın bu alanda kurulmuş olması da bu nedenle olmalıdır. Arkeologlar, mimarlar ve sanat tarihçileri için Helenistik Çağ (M.Ö.330-30) ve mimarisi çok sevilen ve ilgi duyulan bir konu olarak karşımıza çıkar. Gülpınar Apollon Smintheus Tapınağı da Helenistik dönem için konusunu Homeros’un Ilyada Destanı’ndan alan kabartmaları yanında mimarî tasarım ve stili ile dikkatleri üzerinde toplar.M.Ö.150 yıllarında Ion stilinde yapılan tapınak, kuzey-batı Anadolu’da, Troas bölgesinde bugün için tek örnektir. Tapınak’ta Helenistik Çağ Anadolu mimarlığına imzasını atan Mimar Hermogenes’in uyguladığı pseudodipteros (yalancı iki sıralı sütun) plân tasarımı kullanılmıştır.Ön ve arka cephelerinde 8, uzun kenarlarında ise 14’er sütun dizisi yer alır. Tapınağın ölçüleri; dar yüzler 23.20 metre, uzun kenarlar ise 41.65 metredir.Alt yapısında üç farklı tür taş kullanılmıştır. Temel, yöreye özgü volkanik tüf taşından yapılmıştır. Üzeri, çevrede çok görülen andezit-bazalt taşı ile kaplıdır. Temel ve 11 basamağın en son kaplaması mermerdir. Mermer bloklarla döşenen kutsal alan, üç odadan oluşur. Bunlar; giriş sırasıyla, pronaos (kutsal ön oda), naos (kutsal oda) ve opisthodomos (arka oda) tur.Naos’ta, Paroslu heykeltıraş Skopas’ın yaptığı ve 110 cm.lik bacak parçası ele geçen, tanrı Apollon’un heykelinin yer aldığı bilinmektedir.Alexandria Troas Helenistik Çağ sikkelerinde görülen ve antik kaynaklarda bahsi geçen tanrı Apollon’un tapınak cephesinde duran, adını aldığı fare-smintheus’a basar biçimde tasvir edildiği sanılan kutsal heykeli olasılıkla, 5metre boyundadır.

Stylobat denilen plâtformda yer alan ve Anadolu Attik tipi bir kaide üzerinde yükselen 44 adet sütunun her biri üst üste konmuş 7 parçadan (tamburdan) oluşur. Yedinci sütun tamburu, boğa başı-çelenk süsleri veya mitolojik insan figürleri ile bezelidir. Bu son tamburun üzerine gelen başlık, Ion stilinde yapılmıştır. Sütunların üzerinde üst yapı elemanları olarak sırasıyla, inci dizisi ile süslü arşitrav (baştaban) ile friz adı verilen ve üzerinde,Yunanlılar ile Troialılar arasındaki Troia Savaşları’nı anlatan mitolojik konuları içeren kabartma bloklar yer alır. Yapı, daha sonra diş sırası (dentil), saçak (geison), üçgen alınlık (pediment) ve kırma çatı ile son bulur.Tapınak, yaklaşık olarak 5 katlı (15 metre) bir apartman yüksekliğindedir. Marmara Adası mermerinden inşa edilen tapınağın mimarı ve yaptırıcısı bilinmemektedir.Ilyada anlatımları, çeşitli çağlarda vazolar üzerinde, duvar resimlerinde, mermer lahitlerde betimlenmiştir. Ancak bir tapınakta, ilk kez olarak Gülpınar Apollo Smintheus kutsal alanında karşımıza çıkar.

Yorum yok

Yorum Yazın